Tako tsubo - een gebroken hart.

Ze zit tegenover me, circa 50 jaar, Gronings groot van gestalte, in haar neus een kleine glanzende piercing. Ze ziet wat winters bleek, maar is vast niet zo bleek als ik. Ze legt de regels uit, gebonden zoals de psychologen tegenwoordig zijn door nieuwe regels, opgelegd door de zorgverzekeraars. De verwijsbrief is al niet ok, de huisarts had duidelijk moeten schrijven dat ik vanwege een 'stoornis' was doorverwezen, en dat staat er niet in. Wel 'pathologische rouw', een woord dat ik nooit gebruikt heb, wel: 'gecompliceerde rouw'.  Daar schijn ik last van te hebben. Terwijl ik luister in de mij aangewezen stoel gaan mijn ogen door de lichte ruimte: wat stoelen die hun beste tijd gehad hebben, wat dekens en kussens, een white board aan de muur, een kast. Niets in deze ruimte kan aanstoot geven, denk ik, behalve dan qua schoonheid of inspiratie.

Goed. De regels worden uitgelegd, ze stelt wat vragen, aandachtig kijkend met blauwe ogen. Over haar schouder kijken de bruine ogen van een boeddhistische monnik mee, vrijwel de enige aanwijzing naar iets persoonlijke in deze ruimte, wellicht dat de psychologe een spiritueel kantje heeft? Die kleine piercing …. Tibet, India? Mijn ogen dwalen door de ruimte terwijl de psychologe op het white board uitlegt hoe tegenwoordig een verwijzing in zijn werk moet gaan. Nu al klopt mijn ongeduld in mijn keel, mijn voet begint te wippen, en met mijn handen roffel ik zachtjes tegen de zijkanten van mijn benen. Zinloze boosheid over de zorg in het algemeen komt in me op. Ach, het ego begint zich te roeren, ik wil hier niet zijn en tegelijk wil ik hulp bij het verwerken van mijn 'pathologische rouw'. Luisteren dus.

De psychologe vraagt wat ik hoop te bereiken met onze gesprekken. Ik vertel dat ik dierbaren heb verloren, bij de cardioloog loop voor een gebroken hart (op de plek van mijn hart flappert nu en dan een wat onhandige vogel) en van de pijn en het verdriet af wil omdat ik als een depressieve tul (zoals mijn vriendin Maartje dat liefdevol genoemd zou hebben) door het leven sjok. Inplaats van 'tul' noem ik mezelf een zombie. De cardioloog en ik hebben afgesproken dat ik wat aan de stress ga doen, gesprekken, oefeningen, medicijnen, wat er ook maar nodig is want anders wordt dat fladderende vogeltje alleen maar sterker en dat is niet de bedoeling.
Daarna legt de psychologe o.a. uit wat PTSS is: Post Traumatisch Stress Syndroom. Geen mens weet waardoor het precies ontstaat want de ene mens krijgt het wel en de ander niet, ook al maken beiden hetzelfde mee. Het is net zoiets als hoogteziekte, legt ze ten overvloede uit: men weet niet waarom het ontstaat. Het is zelfs zo dat mensen die al jaren bergbeklimmen en nooit last hebben gehad, toch opeens last van hoogteziekte kunnen krijgen.
Ik luister, dat van die hoogteziekte wist ik niet.

Naar mijn gevoel vrij snel gaat een wekkertje af, mijn tijd is om. Het kennismakingsgesprek is wel achter de rug, maar via de mail zal ik formulieren ontvangen die ik moet invullen. Een nieuwe datum ergens achter in maart wordt geprikt. Tot dan. Ik verlaat de fantasieloze ruimte, een schim in de wachtkamer waar ik niet naar kijk, met roffelend geluid de houten trap af, buitendeur, buiten. Daar wacht in de nat glanzende straat de geleende auto van de buurvrouw. De ruitenwissers janken over de ramen terwijl ik de straat uitrij, naar huis. Thuis zet ik de auto terug bij de buurvrouw: 'Dank. Ik had er niet  aan moeten denken om met dit weer op de fiets' ….. Ze zet thee en ik installeer haar nieuwe telefoon. Zo gaat dat.

Thuis lees ik de Volkskrant. Ah. De kunst van het aquarelschilderen staat de laatste tijd een beetje in de belangstelling. Fijn, want een aquarel is een ondergewaardeerde kunstvorm. Maar vlakbij het plaatje waarop een aquarel is afgebeeld valt mijn oog op een ander onderwerp: kun je een hartaanval krijgen van boosheid? De eerste zin geeft al direct duidelijkheid: Ja, dat kan. Volgens een recente studie is de kans op een hartaanval na een woede-uitbarsting 8,5 keer hoger. Toe maar.
Hoogleraar klinische cardiologie in het AMC (JanPiek) legt uit dat we bepaalde hormonen aanmaken, zoals adrenaline en noradrenaline, waardoor een scheurtje n een verzwakte vaatwand kan ontstaan met bijkomende spasmen van de kransslagaders. Als er vervolgens stolsels ontstaan kan dit leiden tot een infarct.
Dan, en dat vind ik erg interessant: Hij benadruk dat dit niet alleen voor boosheid geldt, maar ook voor extreem verdriet (zoals bij het verlies van een naaste) of angst. Daarnaast kan een hartaanval optreden bij gezonde kransslagaderen, waarbij stress een grote rol speelt. Tako tsubo heet deze vorm van hartfalen in medisch jargon, die voor het eerst in Japan werd beschreven. Naar het Japanse woord voor een val waarmee vissers inktvissen vangen. Deze val heeft dezelfde vorm als een falend hart zonder verkalkte kransslagaders, vertelt Piek. Tako tsubo heeft de verschijningsvorm van een infarct: 'we maken wel eens mee dat iemand met een hartaanval in de ambulance naar het ziekenhuis wordt gereden en de naaste die mee is in de wagen ook een infarct krijgt', zegt Piek.
'Bij tako tsubo ontstaat wat we een vaatkramp noemen van de kleine vaten, het hart vervormt en het bloed kan niet meer naar behoren door het lichaam worden gestuurd. Bijna altijd is zo'n infarct aan een emotionele gebeurtenis gerelateerd. Overigens herstelt de hartspier bij tako tsubo meestal volledig, terwijl er bij een klassiek infarct vaak blijvende schade is.
Dus ja, soms, heel soms, gaat er iemand dood van boosheid of verdriet.

Ik sta op en kijk of de mail met de formulieren van de psychologe al binnen is. Nee, nog niet.