Hij stopte een meter of tien voor me, zwaaide zijn been over zijn fiets en leek op mij te wachten. Durfde hij er niet langs omdat het fietspad vrij smal is, of durfde hij niet vanwege de honden? Jip had ik laten zitten toen ik zag dat er een fietser aankwam, Davo stond gras te eten in de berm, beide aan de riem, dus van ons hoefde de fietser niets te vrezen. Ik liep verder, de man groette en vroeg wat voor honden ik had, zijn gehandschoende handen klopten ondertussen wat onhandig op Jip's goedmoedige hoofd. Een oudere man was het, zo'n zeventig jaar. Smal postuur en gezicht, lichte oude ogen die voortdurend naar de horizon zochten, handen in dikke leren reebruine handschoenen, een jas zoals Karel ook graag droeg, donkerrood met grijs en wat wit, wind- en waterdicht. Een degelijke fiets zonder hulpmotor.
Elke dag fietste hij, als het weer het toeliet. Zo'n twintig kilometer meestal, maar vandaag viel het niet mee, die wind. Hij hoorde dat ik niet in Groningen geboren ben en vroeg waar ik vandaan kwam. Ah, Rotterdam, hij kwam uit Utrecht. Voor zijn werk, de gaswinning, was hij ooit naar het noorden gekomen. Nee, nooit terug gewild, al was het waar hij woonde wel erg groen en mooi.
Amelisweerd kwam ter sprake, hij sprak over de protesten tegen de plannen om de A27 te verbreden. Want waarom? Al die asfaltwaanzin, terwijl het vervoer via de binnenvaart enorm goed gaat en de Betuwelijn vrijwel ongebruikt ligt. Hij zuchtte diep, sprak nog even over de mentaliteit van de autorijders, dat als iedereen braaf 80 kilometer zou rijden door de bebouwde gebieden, er minder luchtvervuiling, maar ook minder file's zouden zijn. En die 130 kilometer die tegenwoordig gereden mocht worden, wat maakte dat nu voor verschil? Op een rit van hier naar Limburg won je een kwartier, hooguit. Wat had die waanzin de belastingbetaler inmiddels gekost? (2263 extra verkeersborden zijn geplaatst, kosten een half miljoen).
Ik stond er maar een beetje te knikken, het hadden mijn eigen woorden kunnen zijn. Maar ik weet ook niet hoe de problemen moeten worden opgelost. Wel heb ik hoop dat er in de toekomst met minder auto's zal worden gereden, dat meer mensen in hun eigen buurt of thuis hun werk kunnen gaan doen. Dat goederenvervoer inderdaad meer over water, of via de trein zal gaan. Dat de mensen minder gaan consumeren, minder rommel gaan kopen. Etc.
Thuisgekomen bekeek ik de foto op de voorpagina van de Trouw. Een struisvogel stond als enig levend wezen in de straten van Fukushima. Verderop in de krant stonden nog meer foto's van achtergelaten huisdieren. Varkens, en een angstig kijkende kat die, zoals het bericht vermeldde, een maand later dood was. Ik werd er triest van maar ik bleef de foto's bekijken, de zon schijnt er gezellig op, en had ik niet gelezen dat het om Fukushima ging zou het een foto kunnen zijn van heel vroeg in de morgen, ergens. Maar nee, een struisvogel in een stad of dorp? Een asfaltweg waar gras doorheen piept, huizen, voormalige winkeltjes, telefoonlijnen, uithangborden, hier werd nog niet zo lang geleden gehandeld, geleefd. Hoe langer ik keek, hoe eenzamer ik me ging voelen.
Een tijdje geleden las ik iets over verslavingen. Een verslaving wordt gesterkt door gewoontes. De (buurt)winkels die je bezoekt en waar je automatisch naar de schappen loopt waar de chocolade of de chips ligt. Bijvoorbeeld. Het schijnt heel moeilijk te zijn om gewoontes te veranderen omdat het ingesleten patroon vaak te sterk is. Ik denk dat we daar ook in het groot aan lijden, aan ingesleten patronen. We weten niets anders te bedenken dan bijvoorbeeld de A27 te verbreden omdat we altijd zo de file's hebben getracht op te lossen. Niet gelukt tot nu toe.
Maar wat als we met die geplande verbreding (naar 14 banen asfalt, zeven heen, zeven terug) een dorp als Lunetten onleefbaar maken? Het woord 'collateral damage' komt in me op, maar dat klopt niet, want die wegverbreding wordt heel doelbewust gepland.
Wat er gebeurd is met Fukushima kan je niet vergelijken met de plannen om de A27 te verbreden, al kan je je afvragen hoe leefbaar een omgeving naast 14 banen asfalt nog is. De overeenkomsten kwamen in me op toen ik die foto's stond te bekijken. Ik dacht aan de vooruitgang die eigenlijk geen vooruitgang is.
